Feraidül fevaid kitabında diyor ki: Allahü teâlânın zati sıfatları altıdır: 1- Vücud=Ezelden ebede kadar vardır. 2- Kıdem=Varlığının öncesi yoktur, ezelidir. 3- Beka=Varlığının sonu yoktur, ebedidir. 4- Vahdaniyet=Eşi, benzeri ve ortağı yoktur. 5- Kıyam bi-nefsihi=Mekana muhtaç değildir. Madde, mekan yok iken de, o vardı. 6- Muhalefetün lilhavadis=Yarattıklarına yani hiçbir mahluka benzemez.
Allahın sübuti sıfatları ise sekizdir: 1- Hayat=Diridir, hayattadır. 2- İlim=Her şeyi bilicidir. 3- Sem=Her şeyi işiticidir. 4- Basar=Her şeyi görücüdür. 5- Kudret=Her şeye gücü yeter. 6- İrade=Dilediğini yapıcıdır. 7- Kelam=Konuşur. 8- Tekvin=Yaratıcıdır.

Bu sıfatlar Kur’an-ı kerimde de bildirilmiştir. Allahü teâlâ hiçbir mahluka benzemez. Bir ayet-i kerime meali şöyledir: (Leyse ke mislihi şeyün=Onun benzeri hiçbir şey yoktur.) [Şura 11]

Allahü teâlâ, noksan sıfatlardan münezzehtir, sıfatlarının hepsi kâmildir. Zaten Sübhaneke=Seni noksan sıfatlardan tenzîh eder, kemâl sıfatlar ile tavsif ederim demektir. Bir âyet-i kerime meali de şöyledir:

(Sübhanekellahümme=Allahım, Seni noksan sıfatlardan tenzih eder, kemâl sıfatlar ile tavsif ederim.) [Yunus 10]

Âyetlerde geçen Sübhanallah, Sübhanehü, sübhanellezi gibi kelimeler. Allahın hiçbir noksanı olmadığını, her bakımdan tam mükemmel olduğunu bildirir.

Bir kimse, Allah, oturur, iner çıkar, yürür, eli ayağı vardır derse, Allahın bir şeylere muhtaç olduğunu söyleyerek insanlara benzetmiş olur. Müteşabih olan istiva kelimesi, oturmak anlamında kullanılırsa, hâşâ Allaha noksan sıfat izafe edilmiş olur. Arş’a oturdu demekle de, ikinci bir noksan sıfat daha verilmiş olur. Allahın mekana ve oturmaya ihtiyacı olur mu? O yarattıklarına nasıl benzer?

Allahı bir mahluk gibi bildiren âyet ve hadisler var. Bunlar müteşabihtir, hiç yorum yapmadan öylece kabul edilir. Allahın sıfatlarına aykırı olarak tevil etmek asla caiz olmaz. Nitekim Kur’an-ı kerimde bildiriliyor ki:

(Müteşâbih âyetleri, kalblerinde eğrilik olan kimseler, fitne çıkarmak, kendilerine göre yorumlamaya çalışırlar. Halbuki Onun tevilini ancak Allah bilir. Ulema-i rasihin, ona inandık; hepsi Rabbimiz tarafındadır, derler. Bu inceliği ancak aklıselim sahipleri düşünüp anlar.) [Ali imran 7] (Mevduat-ül-ulum ve Mektubat-ı Rabbani gibi eserlerde müteşabihatı ulema-i rasihin de anlar buyuruluyor.]
Müteşabih bir âyet olan istiva kelimesini oturdu diye yanlış tevil edenlerin kalblerinde eğrilik olduğunu bu âyeti kerime açıkça bildirmektedir. Allahı Arş’a ve oturmaya muhtaç sanmak küfürdür. Hadis-i şerifte de, (Allah her türlü noksandan münezzehtir) buyuruluyor. (Müslim)

Gökleri altı günde yaratmasının hikmetini bilmeyiz. Bir anda da yaratırdı. Çünkü Allah, Ol dediği zaman oluverir. Kur’an-ı kerimde bunu açıkça bildiriyor:
Allah bir şeyin olmasını isterse, kün feyekün=Ol der, o da hemen oluverir. Kün feyekün geçen âyetler. (Bekara 117, Ali imran 47, Enam 73, Nahl 40, Meryem 35, Yasin 82, Mümin 68)

04092002