İSLAM MODERNİZMİ ÜZERİNE
E.S: Bismillâhirrahmanânirrahîm.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, “tenkit” olgusu, bizim kültürümüzün ve ilim geleneğimizin yabancısı olduğu bir husus değil. Hatta diyebiliriz ki, geçmişten devraldığımız devasa ilim mirasının temelinde “tenkit” olgusu vardır. Meşru sınırlar içinde kalmak ve kabul edilebilir gerekçelere dayanmak kaydıyla insanların herhangi bir konu üzerinde görüş ayrılığına düşmesi normaldir, tabiidir.
“Müsademe-i efkârdan barika-i hakikat zuhur eder” sözünün anlattığı hikmeti, görüş ayrılığına düşülmesini yanlış bulma eğilimindeki bir anlayışın kavraması mümkün değildir. Görüşler farklı olacak ve belli bir zeminde, belli şartlar doğrultusunda çarpışacak ki, hakikat şimşeği de oradan zuhur etsin değil mi?..
Farklı görüşler
Hatta Kur’an ve Sünnet’in titizlikle teşvik ettiği “Şûra” ilkesine hayat veren de “farklı görüşler”in mevcudiyetidir. Bir konuda, ilgili ve söz sahibi herkesin aynı şeyi düşünmesinin beklenmesi hem eşyanın tabiatine aykırıdır, hem de “en doğru” görüşün ortaya çıkmasını engeller. Dolayısıyla Müslümanlar arasında “muhtelefun fih” meseleler daima var olacaktır/olmuştur ve ihtilaflı görüşlerin doğal olarak tevlit ettiği “tenkit” mekanizmasına işlerlik kazandırıldığı sürece hem yanılma payı azalacak, hem de ortaya konan alternatif çözümler, Müslümanlar’a hareket alanı sağlayacaktır.
Buraya kadar söylediklerimiz, “tenkit” mekanizmasının sağlıklı işleyebilmesi için varlığına kaçınılmaz olarak ihtiyaç bulunan “ilmî tutarlılığı” sağlayan “sistematik düşünce”nin tartışan taraflarda mevcut olduğu varsayımına dayanmaktadır. Ancak günümüzde böyle bir yapı var mıdır?
Bu noktada sorunuzun ikinci kısmının cevabına gelmiş oluyoruz; “neden Modern İslam düşüncesinin tenkidi?”
İslam tarihine baktığımızda, ilk fırkalaşma hareketlerinin, her ne kadar ağırlıklı olarak siyasal sebeplerle baş göstermiş olsa da, itikadî yönü olan ayrılıklara dayandığını görürüz. Haricîler’in, Şia’nın, Mürcie’nin, Mu’tezile’nin… ve bunların alt gruplarının gerek Ehl-i Sünnet ile, gerekse birbirleri arasında düştükleri ihtilaf, en temelde farklı İslam anlayışlarından kaynaklanmaktaydı.
Ehl-i Sünnet ve Şia
Yani İslam dediğimiz bu dinin temel kabulleri, kaynakları ve bu kaynakları okuma biçimi nasıl olacaktır? Geçmişte yüzyıllar süren tartışma, cedel ve hatta fiilî çatışmalar, Ehl-i Sünnet’in tartışmasız hakimiyeti ile neticelenmişti. O dönemlerden günümüze, varlığını sürdürebilen iki ana akım kaldı: Ehl-i Sünnet ve Şia…
İşte bugün de o dönemlerdeki ayrılıkları çağrıştıran bir durum ile karşı karşıyayız. Ağırlıklı olarak –ana gövdeyi temsil eden– Ehl-i Sünnet’e yönelik olmakla birlikte, –Şia gibi– diğer anlayışları da hedefleyen bir fikrî taarruz söz konusu. Geçmişten günümüze gelen ne varsa, bütünüyle “tartışılabilirler” sınırına çekilmek suretiyle sarsılmak isteniyor…
M.G: Eğer geçmişte buna benzer bir tartışma yaşandıysa, bugün de yaşanmasında ne sakınca var?
E.S: Elbette bizatihi “tartışma”nın bir sakıncası olamaz. Ama bugünkü durumu geçmiştekinden farklı kılan bazı hususların da dikkatten kaçırılmaması gerekiyor. Şöyle ki:
Geçmişte yaşanan tartışmalardaki “siyasal” saik, İslam dünyasına siyasal, kültürel vd. sebeplerle “dışarıdan” ithal edilmiş unsurlarla vücut bulmuyordu. Mesela bir Mu’tezile’nin temsil ettiği anlayış, argümanlarında felsefî rasyonalizmin etkin izlerine rastlansa da, aslolarak “içeriden” bir muhalefetti.
Keza her ne kadar Haricî anlayışın temelinde siyasal hedefler gözleniyor idiyse de, bu, neticede iktidarı ele geçirmek için yine “içeriden” bir muhalefeti temsil ediyordu.
Ancak aynı durumu günümüzde İslam Modernizmi’nin temsil ettiği hareket için söylemek oldukça zor. Zira İslam Modernistleri, fikrî temellerini büyük ölçüde Oryantalist çalışmalara borçlular.
Bunu gerek zımnen, gerekse açıktan kendileri de ifade etmekten geri durmuyorlar. Oryantalizm’in İslam dünyasını fikrî olarak “çözümlemek” ve “çökertmek” gibi temel bir hedefi bulunduğu vakıası ise, ayrıca vurgulanmaya ihtiyaç göstermeyecek kadar aşikâr…
Dolayısıyla İslam Modernizmi, bu noktada, sizin kullandığınız kelimeyle “sakıncalı” bir duruşu temsil ediyor. Çünkü hareketin fikrî temellerinde soru işaretleri var.
M.G: Ya Oryantalistler’in ortaya koyduğu ve Modernistler’in kullandığı argümanlar doğruysa?
E.S: Evet, kasdettiğim sakınca ve soru işaretleri tam da bu noktada yatıyor. Oryantalistler’in, İslam araştırmalarında kullandıkları yöntemlerden tutunuz da, ortaya attıkları iddialara kadar –tek tük istisnaları bulunduğunu da teslim etmekle birlikte– İslam’a karşı önyargılı hareket etmediklerini düşünmemizi isteyenler, bizden, ya “çocukça”, ya da “çılgınca” davranmamızı bekliyorlar demektir.
Tıpkı Pavlos ve ondan sonraki din adamlarının Hristiyanlığa ve İncil’e reva gördükleri muamelelerde olduğu gibi, İslam’ın ve onun kaynaklarının bize intikalinde temel fonksiyon icra etmiş olan “ilk nesiller”in de benzeri bir tahrip ve tahrif içinde olduklarını; müfessirlerin Kur’an’ı İlahî iradeye aykırı düşecek şekilde tefsir etmek suretiyle tahrif ettiğini, muhaddislerin hadis uydurduğunu, fakihlerin kendi anlayışlarını “din” diye kodifike ettiğini… hasılı geçmişten bize intikal etmiş ilmî birikimin, büyük ölçüde “yanlış” bir İslam anlayışının ürünü olduğunu, kullandıkları tabirler farklı olmakla birlikte özde bunu ifade edecek biçimde –Efganî-Abduh-R.Rıza çizgisinden, Seyyid Ahmed Han’a, Musa Carullah Bigiyef’ten Yaşar Nuri Öztürk’e, Hindistanlı, Mısırlı, Kazanlı, Türkiyeli… pek çok isme kadar– iddia etmeyen bir modernist var mıdır?
Biz Kur’an’a dayanıyoruz
Bu yaklaşıma göre “İslam alimleri” dediğimiz kitle geçmişte öylesine ürkütücü boyutlarda, sistemli ve çok yönlü bir “saptırma” hareketi sergilemişlerdir ki, bugün elimizde İslam diye tuttuğumuz “şey”, tamamen olmasa bile çok büyük ölçüde aslından uzaklaştırılmış bir dini temsil etmektedir. Dikkat ediniz, bizler aynı şeyi Hıristiyanlık ve Yahudilik için kabul ediyoruz. Ancak arada önemli bir fark var: Biz bunu söylerken Kur’an’a dayanıyoruz.
Yani Yahudiler’in ve Hıristiyanlar’ın, dinlerini tahrif ettiğini söyleyen aslında bizzat Kur’an’dır. Şayet Kur’an böyle bir tahrifin varlığını haber vermemiş olsaydı, bu iki din üzerinde oynanan oyunları kim nereden bilecekti? Modernistler ise, münhasıran bu iki din hakkında kabul edilmesi gereken bakış açısını İslam’a da teşmil etmek suretiyle İslam’ın da diğerleri gibi tahrif edildiğini söylemektedirler.
İşte bu temel anlayıştan hareketle Modernistler, İslam’ın adeta “yeniden keşfi” veya “yeniden tarifi” için sarf-ı mesai etmişlerdir/etmektedirler. Bunu yaparken de önce “Modern/ Çağdaş(çı) anlayış-Geleneksel(ci) anlayış” şeklinde temel bir ayrım üzerinden hareket etmektedirler. Bizatihi bu ayrım bile, üzerinde alabildiğine geniş bir şekilde durmayı hak eder ölçüde önemlidir.
‘Yeniden tarif’ yanlışı
Kestirmeden söyleyeyim ki, bana göre bu ayrım son derece tehlikeli ve yanlıştır. Sebebi şu: Bu tasnif, İslam’ın “geleneksel” tabir edilen anlaşılma biçiminin –ki bana göre bu, “sahih İslam”dır– ya bizatihi yanlış veya bugün için geçersiz olduğu anlayışı ile sıkı bir şekilde irtibatlıdır. Dolayısıyla bu ayrımı kabul edip, düşüncenizi bu kavramlar üzerine bina etmeye razı olduğunuz andan itibaren en azından bilinçaltınızda “geleneksel İslam’ın” gözden geçirilmeye muhtaç temeller üzerine “kurulu” bulunduğunu peşinen teslim etmiş oluyorsunuz. Bu temeller, “Kur’an’ın normatif hükümlerinin bağlayıcılığı”, “Sünnet’in bir temel kurum olarak “sahih” ve “bağlayıcı” olduğu, yine bir kurum olarak “İcma”ın bağlayıcılığı, Sahabe’nin otoritesi… gibi hususlardır.
Eğer “bu temellerin tartışma dışı olduğu anlayışı nereden geliyor?” diye sorarsanız, sizi “Modern İslam Düşüncesinin Tenkidi” adıyla sürdürmeye gayret ettiğim seri çalışmaya havale etmek zorundayım. Zira bu sorunun cevabı, böyle bir konuşmanın sınırlarını zorlayacak teknik detaylara girmeden tam olarak verilemez.
Burada ancak şu kadarını söyleyebilirim ki, eğer mutlaka bir tasnif üzerinde hareket edeceksek bu, “Ehl-i Sünnet-Ehl-i Bid’at” şeklindeki tasnif olmalıdır. Dolayısıyla bugün kendilerini nasıl ifade ediyor olurlarsa olsunlar, İslam Modernistleri dediğimiz kitle, doğru tasnife göre “Ehl-i Bid’at”tır…
Burada yeri gelmişken çok önemli bulduğum bir hususun altını çizmeden geçemeyeceğim. İslam tarihinde varlık sahnesine çıkmış olan Kelamî fırkaların görüşleri nasıl en ince detayına kadar incelenmiş ve “Milel-Nıhel/Fırak” türü kitaplarda geniş bir şekilde verilmişse, bugün de aynı çalışma yapılmalıdır.
Burada özellikle Kelam sahasında vukufiyet kesbetmiş olan ve bugünü de iyi bilen ilim adamlarının, güncelleştirilmiş “Milel-Nıhel/Fırak” kitapları kaleme almaları gerekiyor. Gerek günümüzde varlığı müşahede edilen Ehl-i Bid’at fırkaların yaklaşımları, gerekse Ehl-i Sünnet’in bunların görüşlerini çürüten argümanları, aktüel bir “Kelam çalışmaları serisi” içerisinde ortaya konulmalıdır.
M.G: Bu noktada, “Ehl-i Bid’at” dediğiniz bu kesimin dile getirdiği hiçbir doğru bulunmadığını söyleyebilir miyiz?
E.S: Bunu kesin olarak söylemek ilmî dürüstlüğe ve insafa sığmaz. Tıpkı İslam tarihinde gördüğümüz Ehl-i Bid’at fırkaların, pek çok meselede Ehl-i Sünnet ile görüş birliği ettiği gibi, bugünün bid’at ehli de, birçok noktada Ehl-i Sünnet’in yaklaşımıyla paralellik arz eden düşüncelere sahiptir.
Ancak benim onları Ehl-i Bid’at diye nitelendirmeme sebep teşkil eden yaklaşımlarının fundamental (temel) bir niteliği haiz bulunduğunu da unutmamak gerekir. Örnek olarak birkaç noktayı zikretmek gerekirse, burada birer cümleyle şu hususların altını çizebiliriz:
Kur’an’ın ahkâm ayetlerinin tarihsel olduğunu, yani bildirdikleri somut hükümler bakımından sadece nazil oldukları dönem için geçerli olup, bugün böyle bir özelliğe sahip bulunmadıklarını söyleyerek bunların bağlayıcılığını tartışma konusu yapmaları; bazılarının, Kur’an’da anlatılan kıssaların, vuku bulmuş gerçek olaylar olmadığını iddia etmesi; Kur’an’da nesh olmadığını savunmaları; Kur’an’ın, Hz. Peygamber (s.a.v)’e itaat konusundaki vurgularının sadece Hz. Peygamber (s.a.v)’in hayatta olduğu dönem için geçerli olduğunu, dolayısıyla Sünnet’in de –ibadetler dışındaki alanlarda– tarihsel olduğunu söylemeleri; hadislerin büyük oranda uydurulmuş olduğu anlayışına dayalı olarak hadisler vasıtasıyla haberdar olduğumuz kıyamet alametleri, Mehdi (a.s) ve Deccal, kabir azabı, Sırat, Mizan, Hz. Peygamber (s.a.v)’in kevnî mucizeleri… gibi gaybî hadiseleri ve varlıkları kabul etmemeleri; Sahabe’nin otoritesine itiraz etmeleri; hayatın muhtelif cephelerini düzenleyici nitelikteki dinî hükümleri, günümüz anlayışı ve yükselen değerleriyle bağdaşmadıkları gerekçesiyle muhtelif yöntemlerle yürürlük dışı kılmaları vb…
Sahabe’nin otoritesine itiraz!
Yine yukarıdaki soruya cevap sadedinde mutlaka ifade edilmesi gereken bir hususa da şudur: Modernistler’in ortak temel kanaatlerini oluşturan en esaslı argüman, Kur’an’dan başka güvenilecek bir kaynak olmadığı ve esasen böyle bir kaynak aramanın Kur’an’a aykırı olduğu tezidir…
M.G: Ben de tam bu noktaya geliyordum. Sizce Modernistler’in bu tezinde bir yanlışlık var mı? Varsa neresi?
E.S: Evet, ben de bunu arz etmek üzereydim zaten… Bir cümleyle özet olarak ifade ettiğim bu husus hakkında, Modernistler’in görüşlerini tahlil etmek için ciltlerce kitap yazılsa sezadır. Zira karşımızda oldukça geniş bir yelpaze oluşturan fikirler cümbüşü var. Kur’an’ın nasıl bir kitap olduğu, muhtevasının nasıl anlaşılması gerektiği, ne maksatla ve nasıl indirildiği, olaylara ve problemlere çözüm getirme tarzı ve bu çözümlerin günümüze uygulanma kabiliyeti… bütün bu hususları Sünnet, sebeb-i nüzul rivayetleri ve Sahabe’nin anlayışı gibi belirleyicilere başvurmaksızın sağlıklı ve kabul edilebilir tarzda çözüme kavuşturmak mümkün olmadığı için Modernistler’in bütün bu hususlar hakkında alabildiğine farklı kanaatler benimsedikleri görülmektedir.
Hal böyle olunca, “Kur’an’dan başka kaynak tanımayız” şeklindeki yaklaşımın da içi boş bir slogandan başka bir şey olmadığı ortaya çıkmaktadır.
Esasen yukarıda zikrettiğimiz belirleyicilerden sarf-ı nazar ederek sağlıklı ve tutarlı bir Kur’an anlayışı geliştirmek mümkün değildir. Bu tesbitin doğruluğunu ortaya koymak için öyle fazla uzaklara gitmeye gerek yok. Sünnet’in bağlayıcılığı, kadının örtünmesi, faiz, miras, kısas, haddler… gibi pek çok konuda, hepsi de “Kur’an’dan başka kaynak tanımayız” diyen kimselerin ileriye sürdükleri görüşlere bakınız; birbiriyle uzlaştırılması mümkün olmayan bir vadi dolusu çelişki ve çatışma göreceksiniz… Dolayısıyla eğer sistemli ve bütüncül bir İslamî anlayışa ulaşabilmek için yukarıdaki slogan yeterli olsaydı, bugün pek çok “mesele”nin çoktan aşılmış gerilerde bırakılmış olması gerekirdi.
Buradan hareketle şunu rahatlıkla söylemek mümkün: Adına “Modern İslam düşüncesi” dediğimiz olgu, genel olarak kendi içinde tutarlı ve sistematik bir yapıya tekabül etmiyor. Bölük-pörçük, şuradan-buradan –ama büyük ölçüde Batı düşüncesinden ve Oryantalist çalışmalardan– derleme, derme-çatma bir “düşünceler yığını” ile karşı karşıyayız.
Kendisini “Modernist” olarak ifade eden zevatın düşüncelerine kuşbakışı baktığımızda, İslam kültürüne karşı genel bir olumsuz/eleştirel tavır görüyoruz; ancak yere inip de Modernistler’in arasına karıştığımızda, aralarında –deyim yerindeyse– hem “esasta”, hem de “usulde” önemli görüş ayrılıkları bulunduğu gerçeği ile yüzyüze geliyoruz. Bu tesbit, bizatihi onlar arasındaki görüş ayrılıkları hakkında herhangi bir yargılamada bulunmaktan ve aralarında hakemlik etmekten çok, az önce de ifade ettiğim gibi, ortaya sistemli ve bütüncül bir yapı koyamamış oldukları hususunun altını çizmek içindir.
Alternatif nerede?
1400 yıllık devasa bir birikimin karşısına geçip, onu eleştiriye tabi tutma iddiasındaki bu anlayış, eğer yıkmaya yeltendiği bu yapının alternatifini ikiyüz yıldır ortaya koyamamış ise, ortada ciddi bir problem var demektir. İşte bu anlayış eleştirilmeli, hem de bireysel gayretlerle sınırlı olarak değil, daha uzun soluklu ve çok yönlü ilmî faaliyetlerle eleştirilmelidir.
M.G: Az önce Modern İslam düşüncesinin “derleme” ve “derme-çatma” bir yapıya sahip olduğunu söylediniz. Gerek bu tesbit, gerekse Modernistler’in kendi aralarında –sizin tabirinizle– “esasta” ve “usulde” ihtilaf halinde bulundukları vakıası, bizatihi Modern İslam düşüncesinin yanlışlanması için yeterli midir? Yani bu düşüncenin sistematize edilememiş olması, temel hareket noktalarının yanlış olduğu anlamına gelir mi? İddialar haklı, ama ifade ediliş biçimleri yanlış olamaz mı?
E.S: Mesele bundan ibaret olsaydı, bu soruya gönül rahatlığı içinde ve bütün kalbimle olumlu cevap verebilirdim. Ne var ki karşı karşıya bulunduğumuz durum buna imkân vermiyor. Meseleyi anlaşılabilir kılmak için hadiseye biraz daha yakından bakmamız gerekecek.
İslam Modernistleri’nin ortaklaşa dile getirdikleri hususların başında şu nokta gelmektedir: “Eğer geçmişte İslam doğru biçimde anlaşılmış olsaydı, bugün Müslümanlar bu durumda olmazdı. Eğer günümüzde İslam dünyasının içinde bulunduğu yürekler acısı durumun sebebini, Müslümanlar’ın İslam anlayışında aramazsak, nerede arayacağız? O halde İslam’ın temel kaynağı olan Kur’an’dan başlayarak Müslümanlar’ın tarih içinde oluşturmuş bulunduğu İslam anlayışını yeniden gözden geçirmek bir zarurettir.”
İslam Modernizmi’ne hayat veren en temel anlayış budur. Benim itirazım da temelde işte bu noktayadır. Zira yukarıdaki tesbit, bugün bizim bilinçaltımızda bir şekilde kendisine “tartışmasız” yerler edinmiş birtakım temel kabuller üzerine inşa edilmiştir. Nedir bunlar? Temelde şunlardır: Bugün gelinen noktada Batı’nın temsil ettiği bilim, medeniyet, kültür, teknoloji… tarz olarak, mantalite olarak, varlığı ve eşyayı anlamlandırma biçimi olarak doğrudur; çünkü bugün Batı bunlar sayesinde üstün ve hakim konumdadır.
Yanlış anlayış
İşte bu anlayış yanlıştır. Zira Batı’nın bugünkü konumunu elde ediş biçimini görmezden gelmektedir. Bu konumun temelinde, kendileri dışındaki dünyayı –yüzyıllarca ve acımasız biçimde sürmüş bulunan– “sömürme” vakıası vardır.
Batı’nın üretme ve tüketme tarzında bu vardır, gerçekleştirdiği teknolojik sıçramanın temelinde bu vardır. Batı’da bugün yükselen değer olarak “insan hakları” diye bir kavram varsa, bunun temelinde hakkı en acımasız biçimlerde yenilmiş milyonlarca insanın; “kadın hakları” diye bir kavram varsa, yüzyıllarca “şeytan” ve “cadı” olarak görülmüş ve bu sebeple en olmadık muamelelere maruz bırakılmış kadının ah-u enini, kanı ve gözyaşı vardır.
Burada “Bu süreçlerin yaşanmış olması, Batı’nın bugün temsil ettiği değerler sisteminin İslam açısından olumsuzlanmasını mı gerektirir?” şeklinde bir soru ile karşılaşabiliriz.
Bu, gerçekten temel ve çok önemli bir sorudur ve bu soruyu cevaplandırmak için en başa, “vahyin maksadı” veya “murad-ı ilahî” meselesine gitmeliyiz.
Allah Teala, insanlığın “doğru yoldan” her sapışında, sonsuz rahmetinin bir tecellisi olarak onlara peygamberler göndermiş ve bu peygamberlere ilettiği vahiyler ile onların tarz-ı hareketlerini belirlemiştir. Bir diğer deyişle insanoğlunun gerek bu dünyada ve buna bağlı olarak gerekse öte dünyada saadeti yakalaması, ancak ve ancak bu ilahî rehberliğin ardına düşmesiyle mümkün olacaktır. Bu durum, son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v)’in gönderilişine kadar böylece devam etmiş ve nihayet Alemlerin Efendisi (s.a.v) ile vahiy süreci sona ermiştir.
Hz. Peygamber (s.a.v)’in getirdiği mesajın evrensel olduğu ve O’nun, “bütün insanlara ve cinlere” peygamber olarak gönderildiği gerçeği göz önünde bulundurulduğunda ortaya şöyle bir durum çıkmaktadır: Gerek Kur’an ve gerekse onun canlı tefsiri olan Sünnet, tarihler ve coğrafyalar üstü bir rehberliğe ve bağlayıcılığa sahiptir.
Şu halde gerek temel/genel ilkeler olarak, gerekse tek tek olaylara getirilen somut çözümler olarak Kur’an ve Sünnet’in ihtiva ettiği bütün ilkeler, bütün emir ve yasaklar –teknik ayrıntıları Usul kitaplarında belirtildiği üzere– evrenseldir, her zaman ve mekân için geçerlidir, bağlayıcıdır.
İşte meselenin can alıcı noktası burasıdır. Kur’an, “insanlığı saadete ulaştıracak ilahî/tabii/fıtrî değerleri ben ihtiva ediyorum” derken, Modernistler, insanlığın kurtuluş ve saadetini ancak bugün Batı’da hakim değerler sisteminin sağlayabileceğini iddia ediyorlar. Kur’an ve Sünnet, haksız yere bir cana kıymış olan kimsenin –kısasa kısas ilkesi gereği– öldürülmesini isterken, faizi, zinayı ve genel olarak fuhşu, içkiyi, kumarı… yasaklarken, Batı’nın temsil ettiği değerler sistemi bütün bu hususlarla çelişmektedir.
Şimdi bir yol ayrımında bulunuyoruz: “Bugünün küresel ekonomik sistemi içinde faizi yasaklamak mümkün değildir; Batı’nın insan hakları anlayışı, bir kişiyi değil, 30 bin kişiyi de öldürmüş olsa, katilin ölüm cezasına çarptırılmasını reddetmektedir” deyip, bu ve benzeri konularda ilahî hükmü elimizin tersiyle iterek Batılı anlayışı mı benimseyeceğiz, yoksa, “Ey iman edenler! Öldürülenler hakkında kısas sizin üzerinize farz kılındı. (…) Ey akıl sahipleri! Sizin için kısasta hayat vardır” (2/el-Bakara, 178-9), “O ribayı yiyenler, şeytanın çarpmış olduğu delirmiş kimse gibi kalkarlar. Bu ise onların, “Alışveriş de riba gibidir” demeleri sebebiyledir. Oysa Allah alışverişi helal, ribayı ise haram kılmıştır…” (2/el-Bakara, 278) diyerek kısası ve faiz yasağını hayatın temeline yerleştiren Kur’an’ın bu evrensel/ebedî tesbitini mi kaale alacağız?
Dolayısıyla şunu söylemek durumundayız: Batı’nın bugün benimsediği ve temsil ettiği değerler sistemi içinde Kur’an ve Sünnet’in öğretileriyle/talimatlarıyla çelişen/çatışan taraflar varsa –ki vardır–, bunların genel geçer evrensel değerler olarak nazar-ı itibara alınması mümkün değildir. Kur’an ve Sünnet’in getirdiği sistem ile çelişmeyen hususlara gelince, bunlar zaten vahyin tasdik ettiği ve benimsenmesini istediği hususlar olarak özde İslamî olduğu için burada herhangi bir problem yoktur.
M.G: Günümüzde sık sık dile getirilen hususlardan biri de şu: Deniyor ki, “Din ile Fıkıh birbirinden ayrı şeylerdir. Din, vahiyle bildirilen hususlardan oluşurken Fıkıh, fakihlerin faaliyetlerinden oluşmuştur. Dolayısıyla Din değişmez, ama Fıkıh değişebilir.” Bu konuda neler söylersiniz?
E.S: Evet, modern zamanlara ait iddialardan birisi de bu şekilde formüle ediliyor. Burada aklıma iki önemli tesbit geldi. Arz edeyim: İmam eş-Şâfi’î (rh.a) –anlam olarak– şöyle diyor: “Kur’an, Sünnet’e boş bir alan bırakmıştır, Sünnet de ulemaya.” Muhammed Zahid el-Kevserî merhum da şu tesbitte bulunuyor: “Fıkıh, “din bilgisi” demektir. Dolayısıyla “din” ile “din bilgisi” birbirinden farklı şeyler olamaz.”
Esasen “Din başka Fıkıh başkadır” şeklindeki ayrım, mantık olarak yanlıştır. Çünkü vahiyle bildirilen hususları “anlamak”, bizatihî beşerî bir faaliyet olduğuna göre, bu ayrımdaki “Din” kısmını, beşerî bir faaliyet olan “anlama” işinden soyutlamak mümkün değildir.
Şahsi görüşle hüküm vermek yasaktır
Öte yandan “Fıkıh” her ne kadar beşerî bir faaliyet alanını ifade ediyorsa da, bu faaliyet vahiyden bağımsız değildir. Böyle olduğu içindir ki, “Din’de şahsî görüş ile hüküm vermek” yasaklanmıştır. Bu demektir ki, “Fıkıh” da vahyî bir temele dayanılarak tesbit edilmek/oluşturulmak durumundadır.
Zaten –Kıyas’ı teoride kabul etmeyen ama fiiliyatta ona başvurmaktan kaçınamayan Zahirîler’i dışarıda bırakırsak– Müçtehid İmamlar’ın (Allah hepsine rahmet eylesin) tümünün epistemolojik olarak benimsedikleri ortak tavır, Şer’î deliller dizgesini Kur’an-Sünnet-İcma-Kıyas şeklinde olmuştur. Burada Kur’an’ın vahiy olduğu noktasında herhangi bir problem yoktur. Genel kabul gören anlayışa göre Sünnet’in de “dinin tebliği” alanına giren ögeleri vahye dayanmak durumundadır. İcma’a gelince, onun da genel olarak Kur’an’dan veya Sünnet’ten bir dayanağa (senet) istinat ettirilme zarureti vardır. Geriye Kıyas kalmaktadır ki, o da hakkında Kur’an veya Sünnet’te bir hüküm bulunmayan bir meseleyi, aralarındaki illet birliğine dayanarak bu iki kaynakta hükme bağlanmış bir meseleye havale ederek çözmek demektir. Bu itibarla Kıyas da sonuçta nassa dayanmaktadır.
M.G: Şimdi bu esaslar üzerine kurulu bir sistemin “Din”den farklı ve başka birşey olduğunu söylemek doğru mudur?
E.S: “Din-Fıkıh ayrımı”nı kabul edenlerin bu davranışı doğru kabul edildiği takdirde, elimizde sadece Kur’an’da (ve Sünnet’te?) zikredilen itikadî meseleler kalmaktadır ki, yukarıda da belirtmeye çalıştığım gibi bunların muhatabı da “insan aklı” olduğuna göre, “derinlemesine kavrayış” demek olan “Fıkıh” burada da devrede olmak durumundadır. Şu halde böyle bir ayrımı kabul etmenin mümkün olmadığını söylemek zorundayız.
Esasen cinlerin, meleklerin ve şeytanın ontolojik/haricî bir varlığı bulunup bulunmadığı, mucizeler, cennet ve cehennemin mahiyeti… gibi birçok itikadî meselenin bizzat Modernistler’in tartışma alanı içinde kendilerine bir yer bulmuş olması, yukarıda ifade ettiğim anlamıyla “Fıkh”ın bu alanda da icra-i faaliyet ettiğinin en açık göstergesi değilse nedir?
Şurası açıktır ki, böyle bir ayrımın gündeme sokulması, Fıkh’ın faaliyet alanına giren ve dolayısıyla hayatın her boyutunu kuşatmış bulunan dinî hükümlerin hayatın dışına itilebilmesinin zeminini hazırlama amacına matuftur. Seküler zihinlerin ifrazatı olan bu yaklaşımın, dinin doğasına müdahaleden başka bir anlamı yoktur. Din ise beşer müdahalesine –yapısını belirleme anlamında– kapalıdır.
M.G: Yani “dinî hükümler zamana ve duruma göre değişmez” mi demek istiyorsunuz?
E.S: Bu da üzerinde müstakil kitaplar yazılmasını gerektirecek kadar geniş bir konudur. Nitekim bu alanda yapılmış ilmî çalışmalar mevcuttur. “Çağdaş Dünyada İslamî Duruş” adlı çalışmamda bu konu üzerinde bir nebze durmuştum. İsterseniz oradan aktarayım:
Bu soruya kesin ve mutlak bir biçimde “evet” cevabı vermemiz mümkün ve gerçekçi değildir. Zira gerek bir takım Kur’an ve Sünnet nasslarının yapısı ve gerekse ilk dönemlerden bu yana ortaya konan tatbikat böyle “mutlakçı” bir yaklaşımın doğru olmadığını göstermektedir.
Öyleyse dinin (yani İslam’ın) değişime açık bıraktığı alan/lar nasıl tespit edilecektir? Burada söz konusu olan “değişim”den ne anlamalı ve onun etki alanını ve sınırlarını nasıl tespit etmeliyiz?
Meseleye Din-Şeriat ayrımı yaparak bakanlar açısından durum bir cümleyle şöyle ifade edilebilir: Şeriat, dinin beşer iradesinin belirlemesine bırakılmış kısmıdır. Dolayısıyla de-ğişime açık bırakılan alan da “Şeriat” denen kısımdır.
Ancak kendi içinde de problemli olan bu “ortak kanaat”in bir adım ötesine geçildiğinde mesele karmaşık bir hal almakta ve problem, dinin söz konusu kısmının tayininde düğümlenmektedir.
Eğer dini “İman”, “ahlak”, “İbadetler” ve “Muamelât” [”Ukubât” denen kısmı –Ceza Hukuku’na ilişkin hükümleri– bu son madde içinde mütalaa ediyoruz] şeklinde dört kısımdan müteşekkil gören yaklaşımı doğru kabul edersek, değişime açık alanı dördüncü kısmın oluşturduğu görüşünün hemen her kesim tarafından onaylandığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Ancak bu noktada bu dörtlü tasnifin üçüncü ve dördüncü maddelerine giren hususların neye göre belirleneceği problemi görmezden gelinemeyecek kadar önemlidir. Söz gelimi “Zekât”, “Nikâh” gibi hususların, bu alanlardan münhasıran birisine dahil edilmesi mümkün değildir. Zira bu gibi hususlar bir yönüyle “İbadetler”, bir yönüyle de “Muamelât” kapsamına girmektedir.
Öte yandan münhasıran “Muamelât” alanını oluşturan hükümler konusunda da bizi, “Bu alanda bizzat Kur’an ve Sünnet tarafından belirlenmiş olanlar hükümler de değişim çerçevesi içinde midir?” şeklindeki temel soru beklemektedir.
Eğer bu soruya, “Kur’an’dan çıkarılan/çıkarılacak olan genel ilkeler ışığında “makasıd”, “maslahat”, “kolaylık”… gibi hususlara riayet neyi gerektiriyorsa o yapılır” şeklindeki “bildik” cevap verilecekse, burada bizi daha büyük bir problem beklemektedir:
Nasslarda somut olarak öngörülmüş bulunan normatif hükümlerin zaman içinde mutlak olarak değişebileceğini söylemenin, Kur’an ve Sünnet’in zaman içinde (hem de “İslam adına!) yürürlükten kaldırılabileceğini söylemekten farkı nedir? Zira ilahî irade, kendisini bu nasslarda ortaya koymuştur.
Burada Kur’an ve Sünnet’in “işlevselliği”nin, ancak onlardan çıkarılacak genel ilkelerin hayata geçirilmesiyle mümkün olacağı şeklindeki anlayış dikkat çekmektedir. Ancak eğer bu anlayış doğru olsaydı, Kur’an ve Sünnet’in, nüzul ve vürud anında somut hükümler öngörmek yerine tümüyle genel ilkeler getirmekle ve somut olayların bu ilkelerden hareketle çözüme kavuşturulmasını istemekle yetinmesi gerekirdi. Ancak vakıanın bundan farklı olduğunu belirtmeye gerek yoktur.
Öte yandan burada söz konusu edilmesi gereken bir başka nokta daha bulunmaktadır:
“Sosyal adaletin gerçekleştirilmesi”, “Şûra ilkesine riayet”, “suç-ceza dengesi”, “haksız kazancın engellenmesi”, “eşitlik” … gibi genel prensipleri Kur’an’dan hareketle önümüze koyanlar, söz gelimi “Sünnet’e ittiba” gibi bir “genel ilke”den niçin bahsetmemektedirler? Gerek Kur’an nasslarının vurgusu bakımından, gerekse “Kur’an’ın ruhu” denen şey bakımından “Sünnet’e ittiba”nın, diğerlerinden daha az önemli olduğunu söyleyen bir yaklaşımın, Kur’an’dan genel prensipler çıkarırken “gereği gibi” davrandığını bize kim söyleyebilir?
Bir diğer problem de şudur: Eğer Kur’an’ın bizden istediği, yalnızca –yukarıda örnek olarak birkaçını zikrettiğimiz– “genel ilkeler”e riayet ise, o zaman İslam’ı diğer din ve sistemlerden –hayatın pratiklerine aksetme tarzı bakımından– farklı kılan nedir?
Sözü edilen ilkelere riayetin, her hangi bir tarih ve coğrafyada ve her hangi bir din ve kültürün mensupları tarafından hayata aksettirilmeye çalışılan şeyler olduğunu gözlemek zor değildir. Hatta açıkça söylemek gerekirse, bahse konu ilkelerin günümüzde Batılı toplumlar tarafından hayata büyük ölçüde aksettirildiğini söylemek, dürüstlüğün ifadesi olacaktır.
Burada, içki ve zina yasağı gibi Kur’an’ın öngördüğü birtakım hususlar öne sürülerek bu yaklaşımımıza itiraz edilmesi beklenebilir.
Ancak böyle bir itirazı ileri sürecek kimselerin şu soruya cevap vermeleri gerekmektedir: İçki ve zina gibi hususların yasaklanması Kur’an’dan hareketle ortaya konduğu söylenen genel ilkelerin ayrılmaz bir parçası olarak ileriye sürülürken, sözgelimi faiz yasağı, (evli bulunulan kadının halası ve teyzesi gibi) bazı kadınlarla nikâhın haramlığı, bazı alışveriş türlerinin yasaklanması gibi pek çok husus neden bu çerçevenin dışında kalsın? Bu ve benzeri hususlardan bir kısmına “ilke değerinde hükümler” olarak itibar ederken, diğer bir kısmının böyle olmadığını söylemenin tutarlı bir yanı olabilir mi?
Şu halde dinin değişime açık bıraktığı alanın şu şekilde sınırlandırılması gerektiğini söyleyebiliriz:
Sübut ve delalet bakımından kat’î olan, nesh ve benzeri muarazalardan salim olan nasslar (Kur’an ve Sünnet’te belirtilen hükümler) ile İcma gibi üzerinde ihtilaf bulunmayan Şer’î asılların oluşturduğu alan dışında kalan, İçtihad’a ve Örf’e dayalı hükümler (zamana ve mekâna bağlı uygulamalar) gibi hususların değişebileceğini söyleyebiliriz. Ancak burada da değişikliğin, mutlaka “içeriden” olan “ehil” kimselerin “iyi niyet”e dayanan çabalarıyla ortaya konması ve buna gerçekten “İslamî olarak” ihtiyaç bulunduğunun müsellem bulunması kaçınılmazdır.
Hemen belirtelim ki burada İslam Fıkhı’nın belirlediği ölçüler içinde kalan “zaruret”, “ihtiyaç”, “meşakkat” gibi hususlar –istisnaî durumlara özgü oldukları için– konu dışı tutulmuştur.
Üzerinde müstakil bir çalışma yapılmasını gerekli kılacak kadar önemli, ayrıntılı ve hassas olan ve burada sadece ana hatlarıyla üzerinde durmaya çalıştığımız bu konuda şimdiye kadar ne yazık ki genellikle sloganvari söylemlerden ileriye gidilebildiğini söylemek zordur.
Adı geçen çalışmamda bunları ifade etmiştim. Böyle bir konuşma çerçevesinde daha fazla ayrıntıya girmenin –okuyucuları sıkmamak için– doğru olmadığını düşünüyorum.
M.G: Son olarak şunu sorayım: Modern İslam düşüncesini eleştirirken işin doğrusunun ne olduğunu da ortaya koymuş olmanız gerekmez mi? Sadece eleştirmek yeterli midir?
E.S: Bu soru için teşekkür ederim; çünkü sık sık cevaplandırmak zorunda kaldığım, ama –okuyucularımdan özür dileyerek belirteyim ki– bana kalırsa birazcık haksız bir soru bu. Çünkü hiçbir ilmî eleştiri, yanlış bulunarak eleştirilen görüşün alternatifi veya doğrusu ortaya konmadan yapılamaz. Yapılırsa, bunun adı “eleştiri” değil, “karalama” ve “itham” olur. Şunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim ki, şimdiye kadar eleştiri konusu yaptığım hususlar hakkında işin doğrusunu –tesbit edebildiğim kadarıyla– ortaya koymadan, muhatabımın görüşlerini sadece yanlış ilan etmekle yetinmek gibi bir tavrım hiçbir zaman olmadı. Dolayısıyla yazdıklarım dikkatli bir gözle okunacak olursa, aynı zamanda benim ne dediğim hakkında da açık bir kanaat sahibi olunacaktır.
M.G: Millî Gazete okuyucularına vermek istediğiniz son bir mesaj var mı?
E.S: Bu, kıymetli Millî Gazete okuyucularına vereceğim “son” değil de “ilk” mesaj olsun. Zira bundan böyle kendileriyle inşaallah haftada üç gün beraber olacağız. Bunun benim için farklı bir anlamı olduğunu söylemeliyim. Bundan böyle birlikte devam edecek olan bu yolculuğumuzda dualarımızı ve fikrî katkılarımızı birbirimize azık yapalım. Rabbim cümlemizi rızasına uygun işler yapmaya muvaffak kılsın diyorum.
M.G: Biz de sizin bu dileğinize gönülden katılıyor ve bu konuşma için teşekkür ediyoruz.
E.S: Ben teşekkür ederim
Röportaj: Engin ŞAHİN
EBUBEKİR SİFİL
MİLLÎ GAZETE - 3-4 Ekim 2000
İSLAM MODERNİZMİ ÜZERİNE yorumları
Talha71
14.08.2009ŞİANIN BİLDİK ARGÜMANLARI
Humeyni’nin Şah rejiminin direncini kırarak yıllar süren sürgün hayatını bitirip büyük bir gösteri ile ülkesine dönmesi ve halkının büyük coşkusuyla karşılanması bütün islam âlemini etkilemiş, ilk söylemleri ve mesajları Müslümanlar arasında büyük sempati toplamıştı. Yüzyıllardır içine kapanmış kurtarıcı bekleyen şia, tarihteki islam düşmanlarının yanında yer alma geleneğini yıkarak mezhepsel ayrılıkları aşarak birliğe katkı sağlayacağı daha da ileri giderek liderlik edeceği umudunu uyandırmıştı.
islam düşmanlarının islama bakışı ve yok etmek üzere geliştirdikleri stratejiler karşısında İran dışındaki islam ülkelerinin sıfır direnci, Humeyni den çok farklı beklentiler uyanmasına neden olmuştu.. Humeyni ye kısa zamanda Müslüman halkların bu kadar güven duymaya başlaması, yerlerde sürünen islam bayrağını taşımaya ve yükseklere taşımaya namzet bir lider olarak algılamasının geçerli sebepleri vardı. Hz Peygamberle başlayan sahabe tabiin ve diğer nesiller tarafından islamı dünyaya yayan ve asırlarca oralarda yaşatan ve belki kıyamete kadar silinmeyecek derin izler bırakanların nesilleri yaklaşık iki asırdır kendi içinde ülkelere bölünmüş parçalanmış bir yapı oluşturmaktadır. Bu devlet ya da devletçikler ehil olmayan yönetimlerin eline düşmüş birçoğu kendi insanı ile kavga halinde. Bu ülke yönetimlerinin islama bakış tarzı herkezin malumu! Kendi dini ve vatandaşı ile savaş halinde. Kendi iktidar ve saltanatlarını sürdürme adına emperyalizmin istek ve arzularından reddedebilecekleri her hangi bir şey bulunmamakta.
Bu gerçeğin ışığında bu iki tarafın yönetimlerini kıyaslayınca siyaseten Humeyni yi desteklememek mümkün değil gibi görünmekteydi. Hâşâ Allahın isteği de sanki bu yönde gibi algılanmaya başlamıştı. Bu şartlarda Humeyni’yi sevmek moda olmuş, farklılıkları fark
etmek yerine ortakların belirginleşmesi herkes tarafından söylenmese de benimsenmiş görünüyordu. Ta ki Humeyni nin icraatlarının ortaya çıkmasına kadar.
Bu heyecanın sönmeye başlaması da bunun ardından gelmeye başladı.
İşte bu atmosferde iranla ilgili okuduğum ilk kitap iran anayasasıydı. Anayasalarında İranın dini “islam”ı göreceğimi herkez gibi ben de umut ediyordum. Ancak, gördüm ki; kıyamete kadar değişmeyeceği vurgulanan şii mezhebi iranın değişmez dini olarak anayasalarında yer almaktaydı. Bunun akabinde Şia nın ne olduğunu öğrenmem gerekti. O günlerde. Allahtan ki bir arkadaşım Humeyni ve İslam diye Türkçeye tercüme edilmiş bir kitap vermişti. Caferi hadisleri ve konuların Humeyni dilinden açıklamasının olduğu bir kitaptı. O kitabı okuduğum dönemde de islamı yeni öğrenmeye çalışıyordum. Okuduğum kitap kafamı karıştırmıştı. İslam kültürü ile taban tabana zıt şeyler içeriyordu. Bu görüşler nerden çıkmıştı. Meselenin aslını öğrenmek için ulaşabildiğim kaynakları taradım. Araştırdığım kaynaklarda Sünnilik ile Şiilik arasındaki farklardan hiç bahsetmiyor Şiiliğin propagandasında ve bazı tarihi olayların ajitasyonunda zirveye çıkılıyordu. O yıllarda Türk kökenli Caferiler şii kitaplarını tercüme ederken Sünni kesime dokunan onu yaralayan bölümlerini tercüme etmediklerini yada tercüme ettikleri kitaba koymadıklarını sonradan öğrendim. Sebebi ise; okuyucu şia ile Sünniliğin bir farkının olmadığı kanaati ile şiaya yaklaşsın ve aldanması kolay olsun diye.
Humeyni ve islam adlı kitapda ki bilgileri o günlerdeki şii sempatizanları ile tartıldığımızda bu kitap amerikan ajanları tarafından Humeyni yi kötülemek üzere yazıldığı tamamen uydurma bir kitap olduğu cevabını veriyorlardı. Hâlbuki kitapda dipnotlarda kaynak isimleri belirtiliyordu. Ama Farsça bilmeyince bu kaynaklara ulaşmak mümkün olmuyordu. Sonuçta yılmadan araştırmaya devam ettim Prof. İhsan İlahi Zahir in “Şianın Kuran İmamet ve Takiyye Anlayışı” adlı kitabını buldum. Okuduğumda gördüm ki; daha önceki kitapda ki edindiğim bilgilerin de CİA ajanlarının uydurması olmadığını öğrendim. Şaşkına dönmüştüm ama gerçeği artık kavramıştım. Demek ki, Humeyni meshepcilik yaparak islam bayrağını değil, bölünmüşlüğün mezhep çatışmasının bayrağını yükseltmeye gelmişti. Yıllardır bu hızla şia konusunda araştırma yapmaktayım bu birikimi de inananlarla paylaşmak en büyük arzum. Ancak inananların birbirine en yakın olmaları gereken dönemlerde farklılıkları kaşımanın insanlığa hiçbir yararının olmadığını düşünerek bugüne kadar bunu kendime sakladım. Ancak bu sürecin toplumumuzdaki yansımasına baktığımda dünkü siyasi sempatizanlarının bugün Şiilerle bir olup Ehli Sünnet arasında yürüttükleri davet çalışmalarını sinsi metotlarla sürdürdüğünü görmekteyim. Bu metotlarında kullandıkları argümanların sahabe düşmanlığı, hadis inkârı, ehlisünnet kitaplarını yanlış yorumlama, kendi kaynaklarındaki iddialarını isbatlama adına ehlisünnet kaynakları da bu görüşü destekliyor diyerek kendi inançlarına destek sağlama, metnin bütünü değil parçalayarak işlerine geldiği kısımların istismarı, yine bu metinler üzerinde ilave ve çıkarmalar yapma, Kuranda bahsedilmeyen hususları var gibi gösterme, tevil, inkâr, hissiyat gibi birçok şeyi bir arada kullandıkları gözden ırak tutmak mümkün olmamaktadır. Tarihte olduğu gibi dini temelinden sarsacak tehlikeli bir oyunun bir parçası olmayı sürdürdükleri maalesef ki ap açık ortadadır. Bütün bunlardan başka, ehil-i sünnet uleması hakkında yaydıkları yalan ve iftiralar bu çalışmalarının bir başka halkasını teşkil etmekte. Özellikle Lübnan’daki Hizbullah ordusunun popülaritesinden faydalanarak Müslüman memleketleri kasıp kavuran Şiî davetçilerin her yerde boy gösterdiği şia inancını toplumlarda hâkim kılma faaliyetleri görülmeyecek gibi değil. Siyasi yakınlığı dini yakınlığa çeviren sonradan dönmeler inanç akidesinin ve şianın ne olduğuna bakmadan bilgi edinmeden hatta buna ihtiyaç bile duymadan son derece cahilane bir tutum ile Cihadı istismar ederek “Şiî-Sünnî kardestir” söylemini şia inancının güçlendirmek adına, ehli sünnet inancına hakaret etmeyi ve Şiîlerin faziletlerini sayıp dökmeyi kendince bir fazilet saydıkları da meydanda. Bütün bunlarla birlikte son yıllardaki Müslümanların içine düştüğü durumdan ortada. Irak, Afganistan, Filistin, kara bağ, çeçenistan ve daha başka birçok yerdeki zulüm malum. Sonuçta İranın amacı emperyalizme islam düşmanlarına, Siyonizm’e karşı ortak bir mücadele azmi ve tavrı içinde olmak olsa amenna. Hangi Müslüman bu düşünceye itiraz eder. İtiraz edenin Müslümanlığından şüphe duyulmaz mı? Ama olayın gerçeğine bakınca İranın bu olaylar karşısında son derece ince bir siyaset güderek öncelikli Şiilik değil Fars çıkarları perspektifi çerçevesinde konulara yaklaştığı saklanır gibi değil. Mesela kara bağ hadisesinde Azeriler kendi mezheplerinden olmasına rağmen Azerilerin yanında yer almayıp Hıristiyan Ermenistan’ın yanında yer almaları bunlardan bir tanesi.
Tarih boyunca şiacıların Müslümanları ve islamı gelişmeleri arkadan yüzlerce defa hançerlemesi İntikam alma adına değil. Bir daha aynı oyuna düşmeme adına unutulacak gibi değil. Bu sinsi yaklaşımların üzeri açıldığında tarihin tekerrür ettiğine bir kez daha ortaya çıkıyor. Bunların amaçlarının düşmana karşı bir olma değil sıkıştıkları ortamda kendi arkalarına destek bulmayı hedefledikleri görülür. İhtiyaçları bittiği an yine tarihdeki rollerini oynamaya devam ederler. Diyelim ki şimdi her şey değişti. Sözünü ettiğim şeyler eskidendi şimdi rejim değişti olaya bakış tarzı eskisi gibi olmayabilir. Keşke öyle olsa! Mezhepsel yorumlar öne çıkarılmasa, Şiiler kendi inancını Sünniler kendi inancını yaşasa, ama gerçek hiç öyle değil. Bunun böyle olmadığı ırakta, kara bağda, görüldü. Irakın işgalinde işgale karşı cıkan kanlarının son damlasına kadar mücadele veren Sünni Müslümanlara karşı Amerika’yı arkalarına alarak ırakta bombalamadık cami öldürmedik Sünni bırakmadılar. Amerika’ya karşı mücadele eden Müslümanların direncini kırdıktan sonra birden bire anti Amerikancı oldular. Iraklı liderlerden kardavi bütün Müslüman ülkelerine bu durumu bütün feryadı ile duyurmak zorunda kaldı.
Ayrıca islam ülkelerinde ha bire Şiileştirme faaliyetlerini bütün hızlarıyla sürdürüyorlar. Çünkü onların akidelerinde sünnet bağlılarını Müslüman olmadıkları için güya onlara tebliğ yapıyorlar. Ehli sünnet inancında olan insanları Yahudi ve Hıristiyan dan daha aşağı gördükleri kendi inançlarında mevcut. Şu andaki Müslüman kesime yaklaşırlarında kerhenlik vardır.
Baştan beri anlatılanların yani şia’nın sapkınlığını, Sünnete bağlı mümini nasıl gördüklerini, islamı akideleri nasıl saptırdıklarını ortaya koymak ve ispatlamak günümüz iletişim cağında artık hiç de zor değil. İşte kendi liderlerinin sözlerinden kendi kaynaklarından alıntılarla, kaynaklarının adı ve sayfası ile “Şianın doğuşu ve gelişim sürecinde Şia ve Şiacılar” adı altında ki çalışmada inşallah ortaya konmuştur. Bunları İnşallah hep birlikte göreceğiz.
Bütün bu hakikatleri görmezden gelip tamamen duygusallıkla Şiilere yaklaşan birçok insanın bugün durumu maalesef ki onlardan farklı değil. Samimi olduğum onlarca arkadaş var ki Seksenli yıllarda Şianın gerçek dini anlayışını, tefsir ve muteber hadis kitaplarındaki şia gerçeğini bilmezlerdi. Sadece humeyniye sempati ile bakarlardı. Yerli mollaların, geçmişte yaptıkları Sünni kesimi yezidin taraftarı propagandasının tekrarı ve Amerikan ve Siyonizm düşmanlığının atağa geçtiği bu süreçte de aynı tezleriyle ehlisünnet dünyasına karşı sınır tanımaz yalan iftira yanlış bilgilerle bu kişileri aldattılar.. Başlangıçta kendi inançlarıyla ilgilide fazla bir bilgisi olmayan haksızlığa zulme karşı dik durmaya çalışan bu mazbut insanlar bugün şianın en azılı savunucusu durumuna gelmiş Şiilerden çok Şiileşmiş, şii fıkhını uygulayıp diğer müminleri küfürle itham eder duruma gelmişlerdir. Eğer bunların Tarihte olduğu gibi, siyasi yakınlığı dini yakınlığa dönüştürdüklerine şahit olmasaydım, başlangıç ve bugünkü hallerini bilmeseydim bu konuya zerre miktar ilgim ve alakam olmazdı. Bu araştırma ve tecrübelerimi yazmaktaki amacım hiçbir şii kardeşimi üzmek onunun inancına hakaret etmek ve aşağılamak değildir. Benim derdim Şiacıalar ile. Dine sonradan giren kültürler ile siyasi olguları dinin önüne çıkartıp, Kuranı ve Sünneti bu çerçeveden yorumlayıp ona buna cennet cehennem bileti kesenlerle. Bu alanı fütursuzca kullananlara.
Bütün bu masum gençlerin etkilenmesindeki gerçeğin bir başka yönü de maalesef diğer islam ülke yönetimlerinin hali. Buralarda İslamın geleceği ile ilgili her hangi bir kaygı olmadığı için din toplumda ne kadar bilinmezse onlar o kadar rahat ediyorlar. Bu sebeple yüzyıllarca emek verilmiş ve toplumun hücrelerine işlemiş Sünni kesimdeki cihat ruhu, bugün batılı emperyalistlerin, küresel kültürün etkisine terkedilmiş kendini bulmaya çalışan samimi insanların birçoğu da gerçeği bulma adına şii propagandacılarının tekeline düşmüş şia gerçeği ile mutlu olmaya çalışmaktadırlar.
İslami bilgilendirme ve hizmetler devlet aracılığı ile yürütülmese de toplumlar uşak yönetimlerce uyutulmaya çalışılsa da toplumlar uyanmaya başlamış örgütlenerek yetişkin olduğu alanlarda hizmet üretmeye başlamışlardır. Buda olayın çok daha farklı hoş yüzüdür. Bunlardan sadece bir cemaat, farklı ülkelerde milyonlara ulaştırabilmektedir. Bu da takdire şayandır. Bu faaliyetler iranın yaptığı gibi Müslümanları Şiileştirmek için bol para harcamak değil Hıristiyan kültürünün etkisinde kalmış islamdan uzak kalan insanlara islamı yakın etmek gibi ulvi bir değer taşıyan hizmet türünü yürütmektedirler. Yani bu hastalığın ilacı devlette olmasa da şianın tekelinde olmadığını göstermişlerdir. Bunu da çok iyi bilmek gerek.
Şiiler batıl inancı uğruna gecelerini gündüze katıp bunu yaymaya çalışırken, Şiileri Sünnileştirmek için değil kendi kardeşlerimizin sapkınlığa gitmesine engellemek adına bir şeyler yapmamız gerekmez mi? Bir Müslüman bu gerçekleri göz ardı edebilir mi?. Bunca kendine güven niye? Bilmeyenlerin aldanması o kadar kolay ki.. Budistler büyük gücün taptıklarının (Tanrıyı) budanın temsil ettiğine inanabiliyor. Onlar geri zekâlı da değil. İnanç işi böyle bir şey. Yani senin inancın ne kadar güclü olursa olsun daha zayıf durumdaki inanç çalışma ile daha çok taraftar bulabiliyor, daha inandırıcı olabiliyor. Bu tamamen gayrete bağlı bir şey.
İşte şia alimlerinin yada önderlerinin Müslümanlarla ilgili görüşleri
imamı Humeynî söyle der: “Süphesizki Ebû Bekr ve Ömer kafirdir. Onları sevenlerde onlar gibi ka firdirler.” (el-Meclisî/Hakku’l-Yakîn, 522; Humeynî/Kesfu’l-Esrâr, 112)
el-Humeynî, el-Humeynî, Tahrîru’l-Vesîle (s: 52, 94) adlı kitabında diyor ki: “Süphesiz imamın övülmüş makamı, sanlı derecesi ve velâ-yetine kainatın bütün zerrelerinin boyun eğdiği kevnî halifeliği vardır.” Yine der ki: “Şüphesiz bizim yani isna aseriye imamlarının Allah ile öyle bir halimiz vardır ki bu ne bir mukarreb melek ne de gönderilmiş bir peygamber için söz konusu değildir.”
Yine şia dini liderlerinden ve imamlarından Sistanî: “On iki imama iman etmeyen kişi Müslüman mıdır?” seklindeki soruya “O kafirdir” diye cevap vermiştir. “On iki imamdan birine iman etmeyen kişinin arkasında namaz kılmanın hükmü nedir?” seklindeki soruya: “Caiz değildir” diye cevap vermistir. Bu fetvalar Sistanî’nin resmi internet sitesinde kendi el yazısı ve imzası ile yayınlanmıştır. Bu sorgulanabilir.
Humeyni’nin Keşfü’l Esrarda da dediği gibi “şii” dini; Müslümanlar arasına ayrılığı ve bölücülüğü sokmak için İslam’a karşı bir tuzak olarak kurulduğu bütün islam alimlerince teyit edilen ve kurulduğu günden bu yana Şiilik hep İslam’a ve Müslümanlarla savaş halinde olduğu bir gerçektir. İslam tarihinde vuku bulan olayların tahlilini yapanlara göre sahabe arasında çıkan savaşların meydana gelmesinde en büyük pay Şiilere ait olduğu gibi, İslam ülkelerine göz dikip Müslümanların kanlarını akıtanların yanında yer alanlarında yine Şiiler olduğu görülür. İşte Hulâgu’nun vezirlerinden nasıruddin el-tûsî. Abbasi hilafetini sona erdirmek için hulagü’yü ikna edip milyonlarca Müslüman kanını ırmaklar gibi akıtmasında ona yardımcı oldular. Bununla da kalmayıp tatarların Müslümanlara karşı başlattıkları savaşta Müslümanların tatarlara indirdikleri nihai darbeye kadar onların yanında yer almaya devam etmişler nesilden nesile hep tatarlarla işbirliği halinde olmuşlardır. Bu konular ilgili tarih kitaplarında oldukça geniş yer almaktadır. Şiilerin islamı yok etmek için yola cıkan Hulâgu ya nasıl yardımcı oldukları. Şianın kanaat önderlerinden ve imamlarından Humeyni nin bu konuda hala kendi tarihlerine destek verdiği görülebilir.
Humeyni, bu konuda şöyle der: hulagü ile işbirliği yapıp ona yardımda bulunmak, islam’a ve Müslümanlara gerçek yardımda bulunmak olmuştur.
Bundan şu da anlaşılmaktadır ki Şiacıların ehl-i sünneti düşman olarak görmelerinin sebeplerinden biri de hedeflerine ulaşmada en büyük engelin ehl-i sünnet inancı özellikle de Sünni bir devletin olması olarak görüyorlar. Çünkü onlar İslam âlemine hâkim olup Şiileştirmeyi farz bir görev olarak görmektedirler. Bu örnek ne ilktir ne de son. Bu örnekden sadece birini sorgulamak bunları tanımaya yetmez mi? Kuranda imamlara iman etme varmı ki inanmayan kâfir olsun.
Burada önemli olan bir şeyi siyasi bir sempatinin etkisiyle öğreneyim derken öğrendiğin şeyin esiri olmak, hissiyatın galebesi çoğunlukla insanı zarara götürür ki buda aklı köreltir.
Bütün bu sürecin tahlilinde şu da görülmektedir ki;
Alt kültür düzeyindeki bazı insanlar bir inancın etkileşim sürecine girdiği dönemlerinde kendi öğretilerinin üzerinde başka bir şey görememeleridir. Öğrendikleri kendi doğrularının en radikal savunucuları oluyor, bu düşünce tarzının dışında olan her şeyi reddetme temayülü onların zırhı haline geliyor. Kendi kendilerini bir aslan görür iken, karşı taraftaki görünümlerinin, öğrenmeye çalışan fakat öğrenemeyen bir cahil, bunların farkında olamayan bir zavallı Profülü çizdiklerinin farkında bile olamıyorlar.
Bu gözlemlerin ışığında önce humeyniye siyasi bir sempati ile yaklaşan sonradan Şiileşen çok yakın tanıdığım bir arkadaşım bir sohbet esnasında, M. Asım Köksal ın İslam Tarihi kitabını okuduğunu, “Ebu Bekir ve Ömer hayatlarında bir tane kâfir öldürmemişler bütün savaşlardan kaçmışlar” ifadesiyle iki cümle hiç anlayamadığı kitabı özetleyiverdi. Herkezin takdirini kazanmış, her bir bilgiyi onlarca delile dayandıran tamamen belgesel niteliği olan ciltler dolusu kitaptan anladığı ve çıkardığı sonuç buydu. Kendini okuyan birisi olarak lanseden bu kişinin ifadesi meseleye bu tür inancların etkisinden kalmış kişilerin konulara bakış acısını ortaya koymaktadır. Her hafta sonu kendilerine mahsus vakıflarında dinlediklerini bizimle paylaşan bu arkadaşın söyledikleri insan beyninde infial yaratacak şeyler. Kendi aralarında konuştukları bir çok şeyin kaynaklarında olmadıklarını, gelişmelere göre uydurdukları ve ellerine iki üç sayfadan oluşturulan notlarla beyin yıkadıklarını bu tür yakın dostluklar neticesinde anlamak mümkün oluyor. Her hafta bir sahabe ile ilgili son derece çirkin bir iddia, bunlar neler mi dersiniz? Kuranı Kerimin kıyamete kadar Allahın vaadi ile değil de Hz Ali sayesinde hükmünü kaybetmeyeceği, Hz Ebu Bekir Peygamberimizin mağara arkadışı olmasından ziyade, peygamberimizin hicretini putpereslere ispiyonlamasından endişe ettiği korkak birisi, ayrıca öyle zengin birisi de değil. Hz Ömer’in oğlan hastalığına müptelalığı, korkaklığı, adaletli olmadığı, Hz fatımayı öldürdüğü, hadislerin yazımına engel olduğu, Hz Ayşe nin Hz peygamberimizin hanımı olmasının ötesinde hiçbir değerinin olmadığı, yine onunla ilgili hiçbir müminin diline alıp konuşamayacağı yalan ve iftiraları, Hz Talha nın bir sürü yanlışları ve zekâtını doğru dürüst vermemesi yanında, Hz Ayşe ile Peygamberimizin vefatından sonra evlenmek istemesi, “ O bizim hanımlarımızla evlenmek isterken iyi idi de, biz de onun hanımı ile evlenelim “ dediği yalanı, Hz osman vs özellikle cennetle müjdelenenler ve siyaseten Hz Ali ile hareket etmeyenler ve ileri gelen bütün sahabelerin aleyhine akla hayale gelmeyecek şekilde uydurulan yalan iftira ve aşağılayıcı söylemlerini bire bir sohbetlerinde anlatarak katılımcıların sahabeden uzaklaşmasını sağlamaktadırlar. Dolayısıyla da onlar tarafından rivayet edilen bütün islamı gerçeklerin üzerini bu yöntemle kapadıklarını, en azından kapamak için ellerinden gelen bütün hünerlerini gösterdiklerini görmek mümkündür. Bu yaklaşımları ile tertemiz inanç sahiplerini ne hale getirdiklerini görüp de Allah ıslah etsin demekten başka söylenecek bir söz bulamıyordum. Bugün Hz Ali hayat dönse de, imamların geçmişte söyledikleri gibi, “ ben şii düşüncesinden beriyim” dese Hz Ali ye çok rahat hakaret edecek bir radikallik ve sapkınlık içine girmiş durumdadırlar. Çünkü onlar için gerçek, Hz Ali nin kendisi değil şia felsefesinin içinde konuşlandırılan Ali önemli. Sözün kısası bu tip insanlar sünnete bağlı islam kaynaklarını bir şey öğrenmek adına değil, acaba nerde bir tereddüt bulurumda istismar eder onu kullanırım, elimde delil olur mantığı ve yaklaşımı ile meseleye bakıyorlar. Bu tip yaklaşımlarda maalesef ki, islam gerçeğini algılama adına en ufak bir bilgi en ufak bir anlayış aklı kullanma ya da mantığı devreye sokma diye hiçbir şey bulamazsınız. Beyinlerini kiraya vermişler onların muteber saydıkları mollaları belirli merkezlerde her hafta onlara ne söylerse, basit bir mekanizma ile acılan radyonun konuşması gibi onlar mollalardan anladıkları molla gerçeğini yayın ederler, o kadar. Bunun dışında en ufak bir yorumlama araştırma düşüncesi, muhakeme ve mukayese yok. Bunlarda bir vizyon görmeye kalkışmak hayali olur. Tamamen meshebi inanca teslim olmuşlar. Allaha teslim olmayı mollalara teslim olarak algılamakta kiraya verilmiş beyinleriyle diğer Müslümanların kafalarını bulandırmaya çalışmaktadırlar. Dolayısıyla bunlardan alınacak yâda bunlarla sağlıklı bir şekilde tartışılacak bir şey bulamazsınız. Çünkü inançlarının içinde yalan söylemek mubah hatta sevaptır. Her an bir doğruya bir yalanı giydirirler onu yutturmaya çalışırlar. Takiyyecilere asla güvenilmemesi ve tartışılmaması gerektiği kanaatindeyim. Zaten bende şu an onlarla tartışmıyorum. Bana diyebilirler ki tabi ki tartışamazsın. Bu da doğrudur. Edebin olmadığı bir anlayış, belden aşağı vurma, şikeleri görmezden gelme bu alanda ne söylenirse mubah görülen bir mantık, hepsi bu arenada…. Dolayısıyla neyi kiminle tartışacaksın.
Şiileri bu kadar radikal yapan inanc sisteminin özellikleri nelerdir?.
Bunun adını en başta koymak gerekir ki; Ehlibeyt sevgisi. Başlangıçta masum ve güzel bir sempati ile başlayıp sonraları altı farklı anlamlarla doldurulan bu sevgi şiacıların en büyük sermayesi olmuştur. İkinci sermayesi ise; sonradan icat ettikleri takiyye inancı. Eğer takiyye inancı olmasaydı şiacıların ne sâbit bir mezhepleri, ne devam eden bir dinleri ve ne de kabul edilir bir sözleri olurdu. Bu başlangıcın arka yüzü yüzyıllardan beri doldurulduğundan her gün şia inancının içine yeni bir şey girdiğini görebilirsiniz. Tıpkı Şah İsmail dönemine kadar ilk üç halifeye küfür edilmez iken ondan sonra bahsi gecen yüce insanlara hakaretin en kötüsünün yapıldığı gibi.
Masum bir ehli beyt sevgisini, mazlumiyeti, haksızlığa başkaldırıyı şiacılar öylesine işlemişler ki, ulaşabildikleri toplumlara bu onurlu duruş kullanarak uydurdukları inançlar etrafında kenetlemenin yol ve yöntemini bulmuşlardır. Eğer bu sevgiyi tabulaştırmamış olsalar en takdir edilecekleri yönleri budur denilebilirdi. Ancak, bu sevgi onlarda ifrat derecesine cıkmış islam dışı bir bidat haline dönüşmüştür. Zaten onlar şii ideolojisini ehlibeyt sevgisi ve hz Hüseyin in şahadetini kullanarak nesilden nesile taşımışlardır. Yoksa burada inanç adına taşıyacak herhangi bir şey bulmak mümkün değildir. Her hakikatin yozlaştırıldığını amacından saptırıldığını gibi bununda mecrasından cıkartıldığı apaçık ortadadır.
Pekiyi ya bizler, yani sünnet, ehli ehlibeyt sevgisi ve bundan daha önemlisi olan Allah ın “Seni yaratmasaydım âlemleri yaratmazdım “dediği Resûlallahı sevme ve sevdirme adına ürettiğimiz eser ya da toplumdaki etkileşimin etkisinin ne olduğu konusunda eldeki verilere bakıldığında; Şiilerin ürettikleri destanlara, taraftarlarını etkileme gücüne, diğer İslami kesimlerden insanların sempatizanlığını kazanma faaliyetlerinin yanında İnsanın utanası geliyor. Bu anlamda inancalarına güvenip yatanlar acısından ortada büyük bir boşluk olduğunu görmek mümkündür. Tabi ki bu boşluk bıraktırılırsa birileri gelir yanlışlarla doldurmaya kalkar. Bir de itikadım inancım sağlam düşüncesinden yola çıkarak, inancı ile yaşamı arasına mesafe koyanları, inandığı gibi yaşamayı unutarak, yavaş yavaş yaşadığı gibi inanmaya ve gittikçe zillete doğru yol almaya başlayan bir dünyayı görmezden gelebilirliyiz. Bizler bu felsefenin neresindeyiz?. Eğer inancın için bir şey yapmazsan inanç senin için asla bir şey yapmaz. Sen onu terk edersen, o da seni terk eder kendini yaşatacak daha ehil eller bulur. Şia bunca bozuk itikadına rağmen bugün kendini inandığı islamı temsil etmeye adamış görünüyor. İnancı sapkın ve sapık da olsa sonucta bu inanc sınırlarını kendileri çizmediler. Bugünkülerin yaptıkları sadece geçmişte bırakılan boşlukların doldurulması. Keşke bu boşlukları doldururken meshebi inanclarını pekiştirme adına değilde bazı şia âlimlerinin yapmaya calıştıkları ancak tabulaşmış fikirlere dokundukları için büyük direncle karşılaşan Allame Muhammed Hüseyin Fadlullah gibi tevhit inancında birleştirme adına yapsalardı. Geçmişte islama hizmeti dokunan insanlara düşmanlık etmenin hangi inanca hizmeti olabilir. Bu bölünmüşlüğü derinleştirmeden ziyade neye yarar. Sonuçta bugün şia toplumu hem devlet olarak hem de toplum olarak onurluca inançlarının arkasındalar. Bugünün gerçeği bu. Pekiyi bu inanc dünyasına sadece eleştirel gözle bakanların hali ne?!.(EHLİBEYTCİLİK) adlı siteden alınmıştır. Konuyla ilgili teferruat orda görülecektir.
Konular
- TARİHTE TESETTÜR DÜŞMANLIĞI
- Prof.Dr.Hüsameddin Farfûr :Modernistler İslami İlimlere Yabancı
- DİN ADINA KONUŞMAK
- İÇİMİZE AYRILIK ATEŞİ DÜŞMESİN
- SAHABE KUŞAĞININ DİNDEKİ YERİ
- KIYAMET ALAMETLERİ:MESİH,MEHDİ
- DİN KİMİN EMRİNDE?
- EHL-İ SÜNNET İNANCI VE TARİHSELLİK
- ÇAĞDAŞLIK VE HAKİKAT
- MAHREMİYET VE TESETTÜR
- AYDIN İLAHİYATÇI'NIN KUR'AN ANLAYIŞI
- YARIM HOCA DİNDEN EDER
- KUR'ÂN İSLÂMI ( ! ) ÜZERİNE
- EMPERYALİZM’İN KEŞİF KOLU: ORYANTALİZM
- Ebubekir Sifil İle Mezhepler Ve Mezhepsizlik Fitnesi
- İSLAM ALİMLERİNİN PAPAYA CEVABI
- SAHTE PEYGAMBER 'AHMED KADİYANİ'
- 'SAPKINLIĞIN KAYNAĞI SÜNNETİ İHMALDİR'
- SÜNNET'SİZ DİN DÜŞÜNÜLEBİLİR Mİ?
- EHL-İ SÜNNET ÜZERİNE
- İslam'ı Anlamada Ve Yaşamada Doğrular Yanlışlar Bid'atler
- Prof. Dr. Lütfullah Cebeci İle Mülakat Kur'an Ve Sünnet İlişkisi
- İMAM MATURİDİ VE İMAM EŞ'ARİ
- İLÂHİ EMİRLERİN KAYNAKLARI
- ALİMLERİN İHTİLAFI VE TAVRIMIZ
- ZAHİR İLE BATIN ÇATIŞIR MI?
- TASAVVUF İLMİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
- KUTSALA KARŞI İŞLENEN CİNAYETLER
- KERAMET VE İSTİDRAÇ
- İSLAMİ İLİMLERİN VARLIK SEBEBİ