Said Nursî merhumun, Hz. İsa (a.s)’ın nüzulü ile birlikte Hıristiyanlığın, bünyesine arız olan batıl inanç ve kabullerden arınarak İslam ile bir noktada buluşacağı fikrini eserlerinde sıkça işlemesi, günümüzde dinlerarası diyalog faaliyetini yürütenler tarafından bu sürece bir “temel” ittihaz edilmiştir.

Said Nursi merhum bu fikri, Efendimiz (s.a.v) tarafından kendisine Allah Teala’nın bildirmesiyle haber verilmiş, vukuu kesin bir hakikat olarak değerlendirmekte ve mesela bir yerde şöyle demektedir:

“İşte böyle bir sırada, o cereyan pek kuvvetli göründüğü bir zamanda, Hazret-i İsâ Aleyhisselâmın şahsiyet-i mâneviyesinden ibaret olan hakikî İsevîlik dini zuhur edecek, yani rahmet-i İlâhiyenin semâsından nüzul edecek, halihazır Hıristiyanlık dini o hakikate karşı tasaffi edecek, hurafattan ve tahrifattan sıyrılacak, hakaik-i İslâmiye ile birleşecek, mânen Hıristiyanlık bir nevi İslâmiyete inkılâp edecektir. Ve Kur’ân’a iktida ederek, o İsevîlik şahs-ı mânevîsi tâbi ve İslâmiyet metbû makamında kalacak, din-i hak bu iltihak neticesinde azîm bir kuvvet bulacaktır.

“Dinsizlik cereyanına karşı ayrı ayrı iken mağlûp olan İsevîlik ve İslâmiyet, ittihad neticesinde dinsizlik cereyanına galebe edip dağıtacak istidadında iken, âlem-i semâvatta cism-i beşerîsiyle bulunan şahs-ı İsâ Aleyhisselâm, o din-i hak cereyanının başına geçeceğini, bir Muhbir-i Sadık, bir Kadîr-i Külli Şeyin vaadine istinad ederek haber vermiştir. Madem haber vermiş, haktır. Madem Kadîr-i Külli Şey vaad etmiş, elbette yapacaktır.” (On Beşinci Mektup, 372)

Kanaatimce bu fikre, “Ehl-i Kitap’tan her biri, ölümünden önce ona Hz. İsa (a.s)’ya muhakkak iman edecektir” (4/en-Nisâ, 159) ayetinden, bir de Hz. İsa (a.s)’ın, nüzul ettiğinde yapacağı işleri anlatan rivayetlerde geçen “vaz-ı cizye” ifadesinden yola çıkarak varmıştır.

En-Nisâ ayetinin, Hz. İsa (a.s) nüzul ettikten ve görevini yerine getirdikten sonra vefat etmeden, Ehl-i Kitap’tan her bir ferdin kendisine iman edeceğini anlattığını bir çok kere vurgulamıştım.

Bu ayetteki “Ehl-i Kitap” ifadesi umumî olduğundan, o anda yeryüzünde bulunan bütün Yahudi ve Hıristiyanlar’ı kapsar. Ancak ilgili hadisler, Hz. İsa (a.s)’ın yeryüzüne nüzulünden sonra Yahudisiyle, Hıristiyanıyla bütün Ehl-i Kitab’ı, İslam’ı kabul etmekle savaş arasında bir tercih yapmaya icbar edeceğini haber veriyor. Dolayısıyla tercihini savaştan yana koyanlarla savaşacak, İslam’ı kabul edenler ise zaten eski dinlerini terk etmiş olacaktır.

Yine ilgili hadislerde geçen “vaz-ı cizye” ifadesi iki şekilde anlaşılabilir:

1. Cizyeyi kaldırmak. Bu anlam tercih edildiğinde, yukarıdaki paragrafta anlatılan duruma gönderme yapılmış olacaktır. Yani cizye uygulaması kaldırılacak ve Ehl-i Kitap için, mezkûr iki tercih dışında başka seçenek kalmayacaktır.

2. Cizyeyi koymak. Yani Hz. İsa (a.s), Ehl-i Kitap ile savaşıp galip gelecek ve şu anda yürürlükte bulunmayan cizye uygulamasını tekrar ihdas edecek.

Ancak bazı hadislerde, İslam milleti dışındaki milletlerin helak olacağı ve yeryüzünde sadece Allah Teala’ya kulluk edileceği ifade edildiğine göre, milel-i sairenin cizye vererek kendi dinî yaşantılarına devam edebileceğini düşünmek bu rivayetlere aykırılık teşkil eder gibi görünmektedir.

Buna da şu şekilde cevap verilebilir: Yeryüzünde İslam milleti dışındaki milel-i sairenin helak olmasından maksat, hakimiyetin sadece Müslümanlar’da bulunmasıdır. Aksi halde yeryüzünde Müslümanlar’dan başka bir milletin esasen mevcut olmayacağını söylemek gerekir ki, bunu ileri sürmek mümkün değildir.

Konuyla ilgili bir kısım rivayetlerde geçen “vaz-ı harb” ifadesi için de aynı durum bahis konusudur. Yani bu ifadeyi “savaşı kaldırmak” olarak anladığımızda mana, “Hz. İsa (a.s), Deccal ve ordusu ile savaşıp hakimiyet tesis ettikten sonra yeryüzünden savaşı kaldıracak” tarzında olur.

Bu ifadeyi “savaşı yürürlüğe koyacak” şeklinde anladığımızda ise, Hz. İsa (a.s) nüzul edene kadar Müslümanlar, Deccal ordusuna karşı galebe çalmak şöyle dursun, kayda değer bir mukavemet dahi gösteremedikleri halde, O’nun, nihai akıbeti belirleyecek bir mücadele ortaya koyup galip geleceği anlaşılır.

Alâ külli hal, Hıristiyanlığın tasaffi edip “bir nevi” İslamlaşmaya evrileceği görüşünün, tesbit edebildiğim kadarıyla hadislerde herhangi bir “açık ve kesin” dayanağı bulunmamaktadır.

Hz. İsa (a.s)’ın, “haçı kırıp, domuzu öldürmesi”ne gelince, burada sembolik bir anlatım bulunmaktadır. Her ne kadar ulema, “haçı kırması”ndan maksadın, Hıristiyanlık inancını kendi tebliğ ettiği şekle döndürmesi olduğunu söylemiş ise de, ben bu konuda biraz farklı düşünüyorum: Hz. İsa (a.s)’ın “haçı kırması”ndan maksat –Allahu a’lem– Yahudiler’in, kendisini çarmıha gererek öldürdükleri inancını iptal etmesidir.

Domuzu öldürmesi ise –bazılarının ilgili rivayetlerin uydurma olduğunu ironik bir şekilde isbatı amacıyla “Hz. İsa’nın domuz avına çıkması” tarzında değil–, Hıristiyanlar’ın kendisinden sonra helali haram ve haramı helal kılan uygulamalarına son vermesinin sembolik ifadesi olarak anlaşılmalıdır.

Yani haçın kırılması ve domuzun öldürülmesi, biri Yahudiliğe, diğeri Hıristiyanlığa yönelik iki sembolik uygulamadır ve bu iki dinin hakimiyet ve etkinliğine son verilmesi demektir.

Ebubekir Sifil
Milli Gazete, 26 Şubat 2005