Bugün yolculuklar daha çok oluyor. İki namazı birleştirerek bir vakitte kılmak gerekebiliyor. Ameliyat yüzünden doktorun, namazını vaktinde kılamama ihtimali vardır. Ebe doğumda iken namaz vakti çıkabilir. Yahut boğulmakta olan bir insanı kurtarmak için namaz vakti çıkabilir. İmtihana giren talebe namaz vaktini kaçırabilir. Ameliyat olan veya başka hastalar, namaz vakitlerini kaçırabilir. Bunun gibi ihtiyaç hallerinde iki namazı birleştirip bir vakitte kılmak bazı mezheplerde caizdir.

İkindiyi öğle vaktinde, öğle ile birlikte kılmaya takdim ederek kılmak denir. Öğleyi ikindi vaktinde ikindi ile birlikte cem ederek kılmaya da tehir ederek kılmak denir. Yatsıyı akşam vaktinde, akşam ile birlikte kılmaya takdim ederek kılmak denir. Akşamı yatsı vaktinde, yatsı ile birlikte kılmaya da tehir ederek kılmak denir. Sabah namazı hiçbir namazla birleştirilemez.

Hanefi mezhebinde:

Hacılar, Arafat’ta, öğle ile ikindiyi öğle vaktinde takdim ederek, Müzdelife’de ise akşam ile yatsıyı yatsı vaktinde tehir ederek kılar. Başka yerde başka zamanlarda iki namazı cem edemezler. Ancak ihtiyaç ve zaruret olunca diğer mezheplerden birini taklit ederek kılar.

Maliki mezhebinde:

Mubah olan kara yolculuğunda, hastalıkta, karanlıkla beraber yağmur ve çamur olunca öğle ile ikindi, akşam ile yatsı birleştirerek kılınır. Arafat’ta öğle ve ikindi, Müzdelife’de ise akşam ile yatsı birleştirerek kılınır. Deniz yolculuğunda iki namazı birleştirmek caiz olmaz. Maliki’de iki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, iki farzı ard arda kılmak gerekir. İki farz arasında abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur. Sünnet kılınırsa mekruh olur.

Şafiî mezhebinde:

Mubah olan seferde iken, yukarıda bildirilen namazları, birleştirip, takdim veya tehir ederek kılmak caizdir. Yağmur yağarken da sadece takdim ederek birleştirmek caizdir. Arafat ve Müzdelife’de ise diğer mezheplerdeki gibi cem edilir. Bir kavilde de, hastalık halinde de, takdim veya tehir ederek cem etmek caizdir. Şafiî’de, mubah olan seferde, yukarıda bildirilen namazları, birleştirip, takdim veya tehir ederek kılmak caizdir. Şafii’de iki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. İki farz arasında sünnet kılarsa cem caiz olmaz. İki farz arasında abdest almanın ve kamet getirmenin zararı olmaz.

Hanbeli mezhebinde:

Arafat ve Müzdelife’de diğer mezheplerde olduğu gibi cem edilir. Ayrıca seferde, hastalıkta, kadının özürlü olmasında, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için meşakkat çekenlerde, â’mâ olan ve yer altında çalışan insan gibi, namaz vaktini anlamakta âciz kalanın, canından, malından ve namusundan korkanın, maişetine zarar gelecek olanın iki namazı cem edip kılmaları caizdir. İki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. Abdest almak ve ikamet okumak zarar vermez. Sünnet veya nafile kılarsa cem sahih olmaz. Ağzında dolgusu olan Hanefi, hasta iken iki namazı cem için Hanbeli’yi değil, Maliki’yi taklit etmesi gerekir.

13 ocak 2002